6. Wablinux?
We beginnen met een nieuwe rubriek en Peter Malaise, een linux-adept, gaat hierin de achtergronden van Linux wat meer belichten.
Linux, free software, open source, GNU, vrije software, freeware... Een kat vindt er zijn jongen niet meer in terug. Hoe zit dat in mekaar?
Alles begint met één van twee iconische figuren: Richard M. Stallman (RMS voor de vrienden), een meertalige Amerikaan die als IT-ontwikkelaar en programmeur aan het befaamde Massachusetts Institute of Technology (MIT) werkte en er in 1983 het volledig vrije GNU operating system ontwikkelde. Dat is voortontwikkeld uit Unix , een commercieel operating system voor mainframe-computers. RMS maakte zijn kloon beter toegankelijk en geschikt voor de toendertijd opkomende desktop-PC's. Hij beschrijft zijn benadering als 'free and open source': in tegenstelling tot commerciële programma's, wou hij een richting creëren waarbinnen je met de software kan doen wat je wil (dus free, zoals in 'free speech') en die een toegankelijke broncode heeft die door ieder die dat wenst kan aangepast worden (open source code). Dat is de geboorte van de Free and Open Source Software of FOSS . Hij benoemde zijn programmatuur met een woordspeling, een van de vele waarvoor FOSS software berucht is en die 'recursief' genoemd wordt: ze keert terug in zichzelf. Hier gaat het om GNU , wat staat voor ' GNU is Not Unix ' ( www.gnu.org ).
De tweede iconische figuur is Linus Torvalds , een Finse IT-student die zijn neus vol had van het proprietary (gesloten) Microsoft Operating System. In 1994 schreef hij een nieuwe broncode, de kernel zoals hij genoemd wordt en die geïnspireerd is op Unix, die deze problematiek oploste en een open, compacte en goed beheersbare broncode opleverde. Hij noemde het Linux , voortbordurend op zijn eigen naam 'Linus' en de naam 'Unix'. De rechten daarop werden later ondergebracht in de Linux Foundation ( www.linuxfoundation.org ), een stichting door wie Linus gesponsord wordt.
De combinatie van de twee geeft wat wij vandaag kennen als Linux in zijn vele verschijningsvormen: een Open Source softwaresysteem (zoals GNU en andere) dat draait op een Open Source kernel (Linux). Stallman spreekt zelf altijd van 'GNU/Linux' omdat je de twee nodig hebt voor een operationeel geheel.
Samenvattend: er is Free and Open Source Software (FOSS) die gebruik maakt van Linux (in essentie de kernel van Linus Torvalds) en die programmatuur omvat zoals GNU, Gnome, KDE, Mint, Red Hat, Fedora, Suse en vele tientallen anderen. Aan de ontwikkeling werkt een internationale groep vrijwilligers – meestal de 'Linux Community' genoemd – die vele tienduizenden vrijwillige medewerkers heeft, maar ook vele miljoenen gebruikers die, als ze dat willen, een bijdrage kunnen leveren.
'Vrije software' is de vertaling van 'free software' en slaat op de vrijheid van beschikking en handelen met die software. De regels daarvoor zijn vastgelegd in de General Public License of GPL die je in alle programma's terugvindt (kijk eens onder 'Help – Info' in de werkbalk). Je mag die software naar eigen goeddunken bestuderen, aanpassen, delen, je mag ze zelfs verkopen, maar je moet jouw aanpassingen aan dezelfde GPL-voorwaarden voor iedereen beschikbaar maken.
'Freeware' is heel wat anders: dat is software die zonder betaling mag gebruikt worden, maar die verder niet aan strikte regels hoeft te voldoen zoals die gelden voor FOSS. Er is geen community en geen onderhoudsverbintenis of garantie van normering. Met freeware haal je (weliswaar gratis) een kat in een zak binnen: heel misschien is de software voldoende beveiligd, maar de stabiliteit en compatibiliteit met andere programma's zijn niet verzekerd.
Wat betekent dat alles nu en waarom is het van belang? Als we zeggen 'Linux' is dat een algemene benaming voor alle Free and Open Source Software (FOSS). Er bestaat geen 'firma Linux' die ooit wel eens geld gaat vragen, zoals Microsoft of Apple: er bestaat wel de Linux Foundation , die de spelregels bepaalt. Daarnaast is er de wereldwijde Linux Community, een vrije samenwerking tussen freaks en geeks, beroeps- of amateur-programmeurs die meestal onbetaald, maar goed georganiseerd aan bepaalde pakketten werken. Aan KDE bijvoorbeeld werken er zo'n 400 mensen mee; Open Street Map ( www.openstreetmap.org ), het alternatief voor Google Maps, heeft 1.400.000 geregistreerde gebruikers die verbeteringen aan de wegenkaarten kunnen aanbrengen, vergelijkbaar met Wikipedia .
Sommigen medewerkers worden officieel gesponsord door vooraanstaande softwarebedrijven, omdat die begrepen hebben dat een sterke internationale Linux-community een garantie is op snelle ontwikkeling, stabiliteit en innovatie. De werking van Monitor Computerclub Niel is op dezelfde idee geschoeid: wat we hebben (behalve de Windows-software, uiteraard) en wat we kunnen, delen we op vrijwillige basis met anderen. Op termijn wordt iedereen daar beter van. |